Η αγριαγκινάρα (Cynara cardunculus) είναι ένα πολυετές φυτό που ανήκει στην οικογένεια Compositae. Είναι φυτό ιθαγενές της Μεσογειακής ζώνης αλλά βρίσκεται αυτοφυόμενο επίσης σε πολλές χώρες όπως πχ. στη Βόρεια και Νότια Αμερική, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Στη χώρα μας είναι ευρύτατα διαδεδομένο ως πολυετές ζιζάνιο με διάρκεια ζωής από 8-12 χρόνια. Η αγριαγκινάρα είναι κατάλληλη για χρήση ως λαχανικό (άνθος, φύλλα), ως ζωοτροφή (φύλλα) λόγω του υψηλού συντελεστή πεπτικότητας και της υψηλής θερμιδικής της αξίας, καθώς και ως θεραπευτικό φυτό λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε κυναρίνη, η οποία επιδρά θετικά στην λειτουργία της χολής και του ήπατος. Επίσης, το φυτό χρησιμοποιείται ως καλλωπιστικό, καθώς και για την παραγωγή χαρτοπολτού και φωτοδραστικών ουσιών με μυκητοκτόνες ιδιότητες (στέλεχος), την παρασκευή υλών βαφής και την εξαγωγή ελαίου (σπόροι). Εξαιτίας της υψηλής παραγωγής της σε βιομάζα, η αγριαγκινάρα είναι ένα υποσχόμενο ενεργειακό φυτό για παραγωγή στερεών κυρίως βιοκαυσίμων για ηλεκτρική ενέργεια και θερμότητα. Η καλλιέργειά της μπορεί να αξιοποιήσει φτωχά και ξηρά εδάφη και να προστατεύσει από τη διάβρωση και τη νιτρορύπανση.[1]
Το ριζικό σύστημα της αγριαγκινάρας είναι πασσαλώδες και σε πλήρη ανάπτυξη φθάνει έως και τα 2m[1]. Τα φύλλα της βάσης της ροζέτας είναι πολύ μεγάλα (50x35cm), έμμισχα, έντονα έλλοβα, ανοιχτοπράσινα. Τα τμήματα των φύλλων είναι επιμήκη και καταλήγουν σε ισχυρές κίτρινες μικρές άκανθες, μήκους 15‐35mm. Το χαρακτηριστικό αυτό διαφοροποιείται έντονα ανάμεσα στις διάφορες ποικιλίες. Τα φύλλα του βλαστού φύονται κατ’ εναλλαγή και είναι άμισχα. Τα εδώδιμα μέρη των φυτών, είναι οι μίσχοι φύλλων (ζεματισμένοι), οι οποίοι θεωρούνται ως μεγάλη λιχουδιά σε πολλά μέρη της μεσογειακής περιοχής. Τα άνθη βρίσκονται συγκεντρωμένα σε μεγάλες σφαιρικές ανθοδόχες, με τη διάταξη των ανθέων σε κεφαλή, και τον ειδικό τύπο καρπού που η διάταξη αυτή παράγει, το αχαίνιο (cypsela). Tα βράκτια φύλλα που περιβάλλουν την ανθοδόχη, που μερικές φορές ξεπερνά τα 8cm σε διάμετρο, έχουν οβάλ ως κυκλικό σχήμα, ενώ στην κορυφή τους γίνονται στενά και επιμήκη και καταλήγουν επίσης σε άκανθες. Τα φύλλα, και κατ’ επέκταση ολόκληρη η ανθική κεφαλή, έχουν χρώμα κυανοπράσινο ως μωβ. Η στεφάνη των ανθιδίων είναι μπλε, ή λευκή. Τα αχαίνια έχουν μέγεθος 6‐8 x 3‐4mm, είναι λεία και φέρουν καφέ κηλίδες. Το φυτό μπορεί να φτάσει σε ύψος μέχρι και 2m.[2]
Η βλάστηση κάθε χρόνο ξεκινά, με τις πρώτες φθινοπωρινές βροχές, από υπόγειους οφθαλμούς των ριζών και στη συνέχεια παράγεται η χαρακτηριστική ροζέτα με την οποία και το φυτό διαχειμάζει. Την άνοιξη, το στέλεχος αναπτύσσεται και στην αρχή του καλοκαιριού, εμφανίζεται η ταξιανθία. Κατά την διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου το στέλεχος ξηραίνεται και συγκομίζεται. Εάν δεν συγκομισθεί, οι σπόροι διασπείρονται με φυσικό τρόπο τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο. Ο καλλιεργητικός κύκλος της αγριαγκινάρας συνεπώς διαρκεί από τον Οκτώβριο έως τον Ιούνιο-Ιούλιο.[1]
Η αγριαγκινάρα είναι από τα χαρακτηριστικά φυτικά είδη της μεσογειακής κλιματικής ζώνης. Είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στον παγετό, στο στάδιο του σπορόφυτου. Το χειμερινό ψύχος είναι δυνατόν να επιδράσει δραστικά στην κατάσταση των φύλλων της ροζέτας, τόσο στο πρώτο έτος της εγκατάστασης της καλλιέργειας, όσο και στα επόμενα. Μπορεί να προκαλέσει σχισίματα στα φύλλα, με αποτέλεσμα το θάνατό τους, το φυτό όμως παραμένει ζωντανό, και επανέρχεται μόλις περάσει η περίοδος ψύχους. Η αγριαγκινάρα, λόγω της ιδιαίτερης διαμόρφωσης των φύλλων (βαθιές εγκολπώσεις), παρουσιάζει μεγάλη αντοχή στους ισχυρούς ανέμους. Οι βροχές κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου, χειμώνα και της άνοιξης είναι αρκετές για την ανάπτυξη του φυτού, για περιοχές με ετήσιο ύψος βροχόπτωσης τουλάχιστον 350‐400mm. Αν το ύψος βροχόπτωσης είναι μικρότερο, παρατηρείται έντονη μείωση στην ποσότητα της παραγόμενης βιομάζας.[2]
Η αγριαγκινάρα παρουσιάζει ευρεία προσαρμοστικότητα σε πληθώρα εδαφικών τύπων, που περιλαμβάνει αμμώδη, αμμοπηλώδη, πετρώδη και αργιλώδη εδάφη. Παρότι αναπτύσσεται σε φτωχά και άγονα εδάφη, τόσο όξινης όσο και αλκαλικής αντίδρασης, αποδίδει καλύτερα σε βαθιά αργιλώδη εδάφη.[1]
Ο περισσότερο διαδεδομένες ποικιλίες-πληθυσμοί της αγριαγκινάρας είναι η Plein Blanc Inerme και η Large Smooth, με στελέχη ύψους 1,2 και 1,8m, αντίστοιχα. Επίσης, αρκετά διαδεδομένη είναι η ποικιλία Gigante d'Ingegnoli που χαρακτηρίζεται από λεπτά και χωρίς αγκάθια στελέχη, καθώς και ανθεκτικότητα στην ξηρασία.[1]
Η αγριαγκινάρα προσβάλλεται από ασθένειες όπως τον περονόσπορο, την Ramularia cynarae, το ωΐδιο και την ίωση. Αναλυτικά οι ασθένειες της αγριαγκινάρας καθώς και οι τρόποι καταπολέμησής τους αναγράφονται στον παρακάτω σύνδεσμο:
Η αγριαγκινάρα προσβάλλεται από εχθρούς όπως τις αφίδες, τα σαλιγκάρια, την κασσίδα και την πυραμείς. Ασθένειες αγριαγκινάρας[3]
Οι μέλισσες βρίσκουν σε αυτό νέκταρ και γύρη.
Σχόλια